شُل‌ نپذیرید! داده‌های بیرونی را |کتاب، مستند، رسانه‌ها، مقاله، فضای مجازی و.|

(Jean Francois Pierre Peyron - The Death of Socrates (1787

زودباورهای ناپرسش‌گر، ماست را با نان میل کنید.

به تجربه آموختم بسیاری از افراد بشر، مطالبی که دریافت می‌کنند را آسان و بی‌نیاز از اعتبارسنجی می‌پذیرند. هر آنچه در کتاب آورده می‌شود، قداست می‌گیرد و برای فرد پذیرفتنی می‌شود. هر آنچه در فیلم مستند به نمایش گذاشته می‌شود، اعتبار می‌گیرد و بی‌نیاز از تحقیق و تفحّص، پذیرفته می‌شود. اگر موضوعی از سمت رسانه‌هایی اشتراک شود که فرد آن را معتبر تصور می‌کند، بار دیگر برای پذیرش آن نیازی به اعتبارسنجی نخواهد بود. اغلب افرادی را که از نزدیک می‌شناسم، وقتی موضوعی را گوگل می‌کنند؛ هر آنچه در سایت‌ها نوشته شده است را برده‌وار می‌پذیرند. حماقتی محض! با چند مثال ادامه می‌دهم.

-یکی از اقوام مزه «چای دارچین» را دوست ندارد امّا همیشه چای را با دارچین می‌نوشد. پرسش می‌کنم «چرا؟». خاصیت آن را دلیل می‌داند. می‌گویم «بر چه اساسی؟». گوگل می‌کند و مطلبی از یک سایت اینترنتی را نشانم می‌دهد. آیا هر آنچه در سایت‌های اینترنتی یا جوامع مجازی می‌خوانیم، صحیح و معتبر است؟ خیر! اغلب این مطالب توسط افراد غیرمتخصص به اشتراک گذاشته می‌شود.

-X ادعا می‌کند موجودات فرازمینی، در بین ما حضور دارند. می‌گویم: «بر چه اساسی؟». پیروزمندانه می‌گوید: «فیلم مستند دیدم». می‌گویم: «خُب فیلم مستند براش ساخته باشن، دلیل نمی‌شه که این موضوع مستند باشه»! آیا هر آنچه در فیلم‌های مستند به نمایش گذاشته می‌شود، حقیقت دارد؟ خیر! یک مثال آشنا، تفاوت مستندهایی است که راجع به دوران پیش از انقلاب ساخته می‌شود یا مستندهایی که راجع به هولوکاست از جانب موافقان و مخالفان تهیه می‌شود.

-Z در دفاع از آموزه‌های حوزه موفقیت می‌گوید: «چند صدتا کتاب راجع به این موضوع نوشته شده». چه دفاع محکم و استواری! حتماً قرار است از آن جهت که راجع به اراجیف کائنات‌محور در حوزه موفقیت، کتاب نوشته شده و یا مثلاً فیلم مستند «راز» ساخته شده است، باید آن را حقیقت فرض بگیریم! آیا؟ خیر. کتاب‌های بسیاری وجود دارد که مطالب غیرعلمی و دروغین را در لباس گوسفند، ذهن‌تان را قصد شکار دارد. 

-رسانه FN ادعا می‌کند، «جاسم جاسوس سرویس‌های بیگانه است». بی‌آنکه مستندات معتبری ارائه شود، بسیاری از مردم اتهام جاسوسی علیه جاسم را می‌پذیرند. البته مستند ارائه می‌شود. ویدیویی ترکیب از تصویر فرودگاه، پارکی نامعلوم، دو فرد مجهول، تصویر پرچم کشورهای بیگانه، آرم سرویس‌های جاسوسی، چند تصویر شطرنجی و صفحه اصلی جی‌میل :|

«احکام نامستدل» را باید قاتل شد، تهی کرد، تاکسیدِرمی و به دریا انداختـ!

عقل آن است که در پذیرش داده‌های بیرونی دقّت‌نظر داشته باشیم. انسان، موجودی هوشمند و دارای اختیار است لذا نباید نامستدل به او اعتماد کرد. انسان دارای اختیار می‌تواند تحریف کند، دروغ بگوید، نادیده بگیرد و تقلب کند. کتاب، مستند، اخبار رسانه‌ها، مقاله، مطالب فضای مجازی و. به صورت پیش‌فرض دارای اعتبار نیستند. به عنوان تولیدات انسانی، نیاز است اعتبار آن‌ها سنجیده شود. نویسنده یک کتاب می‌تواند هر ادعایی را مطرح و حتّی برای آن مستندسازی کند. نباید هر آنچه در کتاب یا فضای مجازی می‌خوانیم را به نرمی بپذیریم. هر ادعایی را نباید پذیرفت.

مسئله، صدق یا عدم صدق مثال‌های فوق‌الذکر نیست. مراد آن است که شیوه دریافت و پذیرش اطلاعات را اصلاح کنیم. هرگاه قصد داریم مطلبی را بپذیریم؛ از خودمان دلیل و استدلال بخواهیم. برای پذیرش محتوایی که دریافت می‌کنیم، پیش‌شرط «بررسی اعتبار مطلب» را در نظر بگیریم. همیشه باید اعتبارسنجی و منابع را جستجو کرد. استدلال‌های مطرح شده را باید بررسی و تحلیل کنیم.